‘De kerken lopen leeg en de Oecumenische Kirchentag loopt vol’, zegt een katholieke vrouw tegen mij. En haar Protestantse partner vult aan: ‘Kijk, de kerk leeft!’
Ruim 130.000 mensen doen alle vijf dagen mee en zo’n half miljoen kiest voor één dag of het weekend. Ruim een derde van hen is jonger dan 25 jaar. Waarom naar de Oecumenische Kirchentag vroeg ik aan jonge en oudere mensen. ‘Het thema ‘Opdat de hoop in je leeft’ spreekt me aan’ - ‘Met veel verschillende mensen zingen, bidden, bezig zijn met geloof en leven, is heerlijk, is genieten, is te gek, is hoop gevend, is echt leuk’- ‘Beleven dat er meer is dan kerkelijk gedraai om de hete brei heen, zoals machtsmisbruik en verdeeldheid’ - ‘We betalen in Duitsland kerkbelasting en hier doe je het vooral voor.’

De Grieks Orthodoxe Kerk tilt de Lutherse en Katholieke kerk uit hun Heilige-Maaltijd impasse. Op een groot plein zijn 1000 tafels, elk voor 10 mensen, gedekt met gezegend brood en olie. Rond en achter de 10.000 mensen aan tafel staan nog vele duizenden verlangende mensen. Verlangend naar die ene tafel van Christus, zonder moeizaan ambtelijk kerkelijk gedoe. De priester roept de mensen toe: ‘Sta met je geloof in je leven, in de wereld, in jouw wereld. Probeer elkaar te begrijpen. Pas dan ontstaat ruimte voor het goede, het helende, voor wat vanuit God door mensen gebeurt. Doe het, je kunt het, want je hebt er een gave voor gekregen’.

De volgende dag hoor ik er een concreet voorbeeld van. Cultuurminister Ludwig Spaenle vertelt over een open model voor het integratieonderwijs op 250 scholen in Bayern. De kinderen leren over elke godsdienst iets, bezoeken een kerk, moskee, synagoge en tempel en als er gebeden wordt doen ze dit in een neutrale ruimte. Want iets weten van elkaar is een voorwaarde voor integratie voor alle inwoners van Bayern. Als een rode draad loopt door dit model het gevaar van machtsmisbruik van het geloof en van radicalisme. Want nooit weer mag de geschiedenis van etnische uitsluiting en vernietiging zich herhalen. De kerken en moskeeën ondersteunen dit model op de christelijke en islamitische scholen.

Als vertegenwoordiger van de Protestantse Kerk Nederland verzorg ik een ochtendopening voor de Duitse jeugd die overal helpt omdat de scholen vrij zijn. Een grote groep stroomt binnen en we zitten op de grond. Een meisje steekt een kaars, het licht van Gods aanwezigheid aan en iedereen laat een eigen lichtje branden vanuit de Godskaars. We lezen uit de Bijbel en zingen een gebed. Dan gaan we vlechten met drie kleuren lint: groen van de hoop, rood van Gods Geest en geel van ieders eigen leven. Alleen als iedere kleur de ruimte in de vlecht krijgt, wordt het mooi geheel. Stel je voor als de drie kleuren een protestant, katholiek en hindoe zijn of mensen afkomstig uit drie verschillende godsdiensten? Wanneer een jongen één kleur strak trekt, drukt hij de anderen weg. Nu lijkt dat een geintje, maar als je met elkaar leeft … en de eigen ervaringen rollen over en weer. Als ik de linten weer op wil halen, schudden ze hun hoofd. Nee, graag mee nemen en er thuis en op school over vertellen en ook anderen laten vlechten. En de linten gaan met hen mee.

In de Messe-hal ervaar ik een immense manifestatie van solidariteit met dr. Margot Kässmann die zich vrijwillig als bisschop heeft terug getrokken omdat ze te veel had gedronken en ging auto rijden. Wanneer ze de hal binnenkomt voor een bijbelstudie, breekt een minutenlang applaus los. Want deze bisschop heeft haar ambtsverantwoordelijkheid serieus genomen. En juist in deze tijd van ambtsmacht en seksueel misbruik door kerkelijke ambtsdragers, krijgt de keuze van Kässmann een bijzondere betekenis. Eigenlijk beluister ik in het lange applaus een intens verlangen naar een oprechte kerk. Een kerk die haar misse daden erkent en de pijn van de slachtoffers serieus neemt. Meerdere keren worden tijdens kerkdiensten en discussie de misse daden uitgesproken en erkend. En steeds weer merk ik hoe mensen opgelucht adem halen en ervaar juist dan hun verbondenheid met hun kerkelijke achterban willen ervaren. Bovendien spreekt uit de massale aanwezigheid bij oecumenische kerkdiensten en vieringen het grote verlangen van de basis naar een open kerk, die best evangelisch, protestant en katholiek mag zijn, maar elkaar erkent in hun doop, belijdenis en Heilige Maaltijd. Aan de basis zal het niet liggen, nu de ambtskerken nog.

Ds. Corry Nicolay is namens de PKN lid van de Internationale Commissie van de Kirchentag.