Dit zei Bondskanselier Angela Merkel tijdens de 32e Kirchentag in Bremen. Zij sprak tijdens het forum ‘Politiek en Samenleven’ over het Kirchentagthema: ‘Mensch, wo bist du’. Ruim 120.000 mensen namen deel aan de Kirchentag, waaronder 1/3 jongeren. Totaal 36oo deelnemers kwamen uit andere landen, waaronder zo’n 300 mensen uit Nederland.

‘Zeg je mening. Het vraagt moed om een andere mening te hebben dan de grote meerderheid. Gebruik de vrijheid van meningsuiting vanuit de mensenrechten. En leg een lijntje tussen je geloof en de mensenrechten. Wees moedig en durf dit’. Duizenden jongeren luisteren naar Angela Merkel. Haar spreken grijpt terug op het fundament van de Duitse Kirchentag die eens in twee jaar in een Duitse stad wordt gehouden. Na de Tweede Wereldoorlog beseften een groep mensen hoe in Duitsland de bestaande kerkelijke Jugendgruppen naadloos over waren gegaan in de Hitler-Jugendbewegung. Ook beseften zij dat er vanuit de kerken geen krachtige tegenstemmen hadden geklonken. Uitgaande van de etnische zuiveringsleer konden toen het christelijke geloof en de Hitler ideologie elkaar haast ongemerkt versterken. ‘Nooit weer mag dit gebeuren’, vond deze groep gelovigen. Hieruit ontstond een lekenbeweging, die kerkelijke dagen (Kirchentag) is gaan organiseren, waarbij bewustwording en meningsvorming centraal staan vanuit het christelijke geloof in samenspel met de mensenrechten. In 1949 was de eerste Kirchentag in Hannover. Vanuit het ‘nooit weer besef’ werken vanaf het begin de Evangelische (Lutherse) Kerk en de politiek hierbij samen. Thema’s vanuit de Bijbel zijn elke Kirchentag gericht op de samenleving, zoals in 1951: ‘Red de mensen’, 1963: ‘Met conflicten leven’, 1973: ‘Niet van brood alleen’, 1997: ‘Honger naar gerechtigheid’, 2005: ‘Als je kind je morgen vraagt ..’ en nu in Bremen ‘Mens, waar ben je?’

Vanfa het begin is ook contact met de Joodse gemeenschap gezocht voor medewerking aan de Kirchentag. Zo duikt de vrouwelijke rabbijn Geza Edergerg uit Berlijn slangenverhaal in van Eva en Adam. Geza opent ogen van velen voor de slangachtige twijfel die een mens in de greep kan krijgen. Want aan Eva wordt vanuit God de vraag gesteld: Mens, waar ben je? Dit leidt volgens de rabbijn ook tot de vraag: wat zet je in het centrum van de aandacht? Is dit twijfel aan wat er na het eten van de verboden vruchten kan gebeuren? Angst en schaamte? Als je alleen dàt in het centrum van de aandacht zet, kleurt die twijfel alles in, ook het goede. Dan overwoekert de schaamte en angst alles, ook het hoopgevende. Daardoor verdwijnt al het paradijselijke vanzelf. ‘Altijd’, zal er volgens Geza, ‘een samenhang zijn van het goede en het kwade. Alleen goed, het paradijs, bestaat op aarde niet’. Geza daagt ons uit om het verlangen naar, het geloven in het goede, in het centrum van je aandacht te zetten. ‘Doe dat en merk hoe dit verlangen en geloof je gedachten je leven in kleurt en daardoor je keuzes en handelen. Voel de kracht ervan’ Een klaterend applaus is het antwoord van de stampvolle Messehal. Uit duizenden kelen klinkt daarna het lied: ‘Jeder Mensch braucht einen Engel die um ihn steht, die mit ihn geht’, en die engel is soms hemels, maar kan ook een medemens zijn.

De volgende ochtend verzorg ik een ochtendopening met enkele honderden ‘Hilfers ind Hilferinnen’. Hun scholen zijn in de stad van de Kirchentag de hele week gesloten. Wanneer de jeugd mee helpt aan een Kirchentag krijgen ze punten voor hun maatschappelijks stage. Ik vertel over de slangentwijfel en vraag hen op een briefje te schrijven wat bij hen in het centrum van hun aandacht staat. Wie willen ze zijn en wat willen ze betekenen voor deelnemers van de Kirchentag? Aan de levensboom komen briefjes te hangen waarop onder andere staat: ‘vriendelijk, flitsend, behulpzaam, verrassend, geduldig, vrolijk, een leuke jongere, een open meid’. Tot slot rappen we met elkaar in het Duits: ‘Mens, waar ben je / Ik heb je nodig / Mens, wat doe je/ Verschuil je niet / Mens, ik help je / Dat zegt je God / Mens, kom op. / En pak het op’.
Bij de slotdienst zwaaien grote hemels blauwe ballonnen als het ware naar de 150.000 mensen op het immens grote Messeplein. De rode ballonnen ons uit voor het komende feest van de Geest en voor de volgende Kirchentag in München.

Ds. Corry Nicolay, namens de PKN Nederlands contactpersoon van de Kirchentag