In een supermarkt in Heerenveen vraag ik aan een jonge vrouw die daar werkt, waar iets ligt. ‘Ik ken u wel’, zegt ze, ‘de dominee die op school in Oldelamer kwam toen ik in groep 8 zat. U kwam bij de laatste godsdienstles en daagde ons uit joodse woorden te ontdekken die we best wel kennen.’ Ze kijkt me vragen aan en zegt: ‘Ja toch, het zijn toch joodse woorden?’ We gaan die van oudsher joodse woorden in de winkel samen bedenken. Zoals: gochem, gajes, bajes, lef, jat, mazzel, tov, adam, sjoel … En we proberen er net als toen in de klas, zinnen van te maken. Ondertussen heeft ze me gebracht bij wat ik zoek. We nemen afscheid en gaan weer ieder verder, zij met haar werk en ik met de boodschappen.

Komen de woorden u ook bekend voor? In de Nederlandse taal schrijven we goochem met 2 keer een o en denken we vooral aan slim zijn. Maar eigenlijk betekent het dat je verstandig bent en bewust nadenkt over wat goed is en wat niet goed is. En dat kun je als we met lef leven, namelijk wanneer ons verstand en hart samen gaan. Niet alleen rationeel, verstandelijk zijn. En niet alleen emotioneel zijn. Wanneer je verstand (ik begrijpt dat dit goed is) en je emotie (mijn gevoel erbij is goed) in elkaar grijpen heb je echt lef. Dan weet je als adàm (mens) vanuit lef wat tov (eerlijk en goed voor jou en voor de ander) is om met je jat (je handelen) te doen. Dan ontvang je mazzel (het goede, gelukkige) in jouw leven en geef je mazzel aan andere mensen. Dan leef je niet als gajes (een mens die slechte dingen zegt en doet) en kom je niet in de bajes (de gevangenis). Over mazzel tov (het geluk van het goede) kun je leren op sjoel (school).

Daarom voor ons allemaal de wens: Mazzel Tov.
En ik wens ons 'lechajiem', zoals we zingen ‘zij/hij leven hoog’, dat is leven vanuit die wonderlijke kracht van Boven die ons lef geeft en waarmee we mazzel hebben. Dat het ook door ons, u en jou tov mag zijn, ‘jom, jom', van dag tot dag.

Ds. Corry Nicolay.