In een supermarkt vraag ik aan een jonge vrouw die daar werkt, waar iets ligt. ‘Ik ken u wel’, zegt ze, ‘de dominee die op de school in ons dorp kwam toen ik in groep 8 zat. U kwam bij de laatste godsdienstles en daagde ons uit joodse woorden te ontdekken die we best wel kennen.’ We gaan die van oudsher joodse en dus hebreeuwse woorden in de winkel samen bedenken. Zoals: gochem, gajes, bajes, lef, yat, mazzel, tov, adam, sjoel … En we proberen er net als toen in de klas, zinnen van te maken. Daarna brengt ze me naar wat ik zoek. We nemen afscheid en gaan weer ieder verder, zij met haar werk en ik met de boodschappen.

Komen de woorden u ook bekend voor?
In de Nederlandse taal schrijven we goochem met 2 keer een o en denken we vooral aan slim zijn. Oorspronkelijk betekent ‘gochèm’ dat je verstandig bent en bewust nadenkt over wat goed is en wat niet goed is. En dat kun je met ‘lef’ doen, waarbij het verstand en hart samen gaan. Dus niet alleen rationeel, verstandelijk zijn. En niet alleen gevoelig, emotioneel zijn. Wanneer je verstand (ik begrijpt dat dit goed is) en je emotie (mijn gevoel erbij is goed) in elkaar grijpen heb je echt lef. Het woord ‘lef’ betekent hart, in de betekenis van de plaats waar echte wijsheid woont, in je hart. Dan weet je als ‘adàm’ (mens) vanuit ‘lef’, wat ‘tov’ (eerlijk en goed voor jou en voor de ander) is om met je ‘jat’ (je hand, het handelen) te doen. Dan ontvang je ‘mazzel’ (het Goede/goede wat gelukkig maakt) in jouw leven en schenk je ‘mazzel’ aan andere mensen. Dan leef je niet als ‘gajes’ (een mens die slechte dingen zegt en doet) en kom je niet in de ‘bajes’ (de gevangenis). Over ‘mazzel tov’ (het geluk van het Goede/goede) kun je leren op ‘sjoel’ (school).

Met een knipoog en glimlach wens ik u, jou, ons allemaal: ‘Mazzel Tov’ en 'lechajiem' (op het goede leven). Bij een verjaardag zingen we: ‘zij/hij leve hoog, in de gloria’. Dat is leven vanuit die wonderlijke kracht van Boven die ons ‘lef’ geeft en waarmee we ‘mazzel’ hebben. Dat het ook door u en jou ‘tov’ mag zijn voor anderen en dus ook voor jezelf, niet soms maar ‘jom jom', van dag tot dag, elke dag van uw en jouw leven.

Corry Nicolay is PKN predikant kleurrijke communicatie.
(corrynicolay@hetnet.nl - www.kleurrijkgeloven.nl)