Het is een prikkelend spreekwoord. Want door een plank kun je niet heen kijken, maar wel door dat wat in die plank verborgen is. En dat is belangrijk, ook voor het kleurrijk samenleven.

Als ik naar onze bevolking kijk, zie ik vrouwen en mannen, jongeren en volwassenen, mensen van links en mensen van rechts, katholieke en protestantse Christenen, Moslims, Joden, Hindoes, Boeddhisten, Humanisten en nog veel meer mensen. Zo met elkaar een veelkleurige geheel met veel onderlinge verschillen.
Nieuwsgierig ben ik naar de manier waarop met al die onderlinge verschillen om wordt gegaan. Net als het ‘kijken door een plank waar geen gat in is’? Dan hoor je mensen zeggen: ‘Niet aan beginnen, door die plank valt niets te zien’. Maar wanneer je goed naar die plank kijkt, zie je een verhaal. De lijnen vertellen over het groeiproces, de kleur en hardheid, de soort waar de plank bij hoort. En over de vorm over de manier waarop die plank door mensen is gezaagd. De plank vertelt dus over de samenhang van hoe iets ontstaan en hoe er mee om wordt gegaan.

Wordt er met de onderlinge verschillen omgegaan vanuit de overtuiging dat godsdienstige, traditionele en culturele verscheidenheid overbrugd kunnen worden zonder ze te ontkennen? Dat er eenheid tussen mensen kan groeien zonder het in alles eens te zijn? Het lijkt op een spagaat en op het verenigen van twee niet verenigbare uitgangspunten: eenheid: een gelovig en levensbeschouwelijk ideaal, eenheid als dat wat mensen met elkaar verbindt; onderlinge verschillen: een bestaande realiteit van recht en onrecht, van onderlinge verdeeldheid, historisch gegroeid en verankerd in al dan niet kerkelijke standpunten. Het zijn ook verschillen waar je waarde aan hecht en dus verschillend in wilt blijven.
Er is geen sprake van een spagaat wanneer eenheid tussen mensen de onderlinge verschillen erkent. Eenheid is dan niet hetzelfde als gelijkheid. Eenheid is dan ook niet het in alles eens. Het bereiken van eenheid vraagt om stappen. Stappen die ook gepaard kunnen gaan met moeite en zorgen omdat ze gaan over die be­staande verschillen.

Door een krachtig proces van individualisering en een grotere bewustwording van wie je bent en hoe je wilt blijven, bestaat de neiging om met beide benen stevig op je eigen grond te blijven staan. Maar wie met beide benen op de grond blijft staan, komt niet ver. Dan kun je geen brug bouwen naar de ander. Als je verschillen enkel hoog houdt, kun je geen verschillen overbruggen. Dan blijft de plank iets waar niet doorheen te zien valt en waar je je blind op staart.

Verschillen kun je overbruggen, wanneer je elkaar wilt proberen te verstaan. En dan bedoel ik niet letterlijk elkaars taal verstaan, maar vooral het open willen staan voor de ander, elkaar proberen te begrijpen, proberen in te voelen waarom iets belangrijk is voor de ander.
De intentie van de ander respecte­ren, zonder het met alles eens te hoeven zijn. Iemands intentie als christen, moslim, hindoe, jood, humanist en anders denkende mag echter nooit de levens- en geloofsruimte van de ander beschadigen of ontkennen. Belangrijk is het instaan voor elkaars levens­ruimte. Elkaar verstaan in het ideaal om op een vredelievende en eerlijke manier samen te willen leven.
Kijkend door die plank zonder gat, kunnen planken banken worden om samen op te zitten en geven we samen een hoopvolle kleur en betekenis aan ons bestaan.

Corry Nicolay is PKN predikant kleurrijke communicatie.
(corrynicolay@hetnet.nl - www.kleurrijkgeloven.nl)