Straks is het Hemelvaart voor Christenen, Sjawoe'ot voor joden en Milaad-an nabi voor de moslims. Vragen joden en moslims ook vrij voor een geloofsfeest? Als christen besef ik heel goed dat het in Nederland veel uitmaakt welk geloof je aanhangt.
Nederland is van oudsher een christelijk land. Dit is nog te merken aan de zondag en christelijke feestdagen. Dit zijn nationale vrije dagen voor iedereen, gelovig en ongelovig, christen, jood, moslim, hindoe en andere gelovigen. Als christen heb ik hiermee van oudsher een streepje voor en ben gemakkelijk in staat om de zondag en feestdagen samen met medegelovigen te beleven en te delen. Al veel jaren wonen echter ook mensen in Nederland, die op joodse, islamitische, hindoestaanse of andere wijze betekenis geven aan hun leven.
Omdat Nederland een democratie is, hebben zij recht op een gelijkwaardige plaats in de samenleving. En dat gaat niet alleen spontaan, maar is ook een zaak van politieke besluitvorming. In 1985 is bij de wet geregeld dat gelovige mensen, wanneer zij dit vragen, vrij horen te krijgen voor godsdienstige feestdagen. Het is een eerste stap, maar de ongelijkheid blijft bestaan. In de praktijk zijn het de betrokkenen zelf, de bedrijven en de scholen die deze vragen ontmoeten en ermee om moeten gaan.
Veel mensen vinden het vervelend om elk jaar vrij voor hun geloofsfeest te moeten vragen. Ze zijn bang om lastig gevonden te worden en dat is zorgelijk. Ze beseffen goed dat het de mening voedt dat moslims, joden en hindoes lastig zijn en dus een probleem kunnen vormen. Ouders en hun kinderen kunnen in een tweestrijd terechtkomen. Willen de ouders graag dat hun kinderen vrij krijgen van school, vaak merken ze dat de kinderen dit vervelend vinden. Ze missen dan lessen of moeten dit later inhalen. Bovendien hebben veel kinderen er een hekel aan om op deze wijze op te vallen en anders te zijn dan de rest. Ze voelen zich een buitenbeentje en willen niet lastig gevonden worden.
Het is in het belang van goede onderlinge verhoudingen, wanneer Nederland het eigen democratische uitgangspunt hoog in het vaandel houdt. In een democratie mag de regelgeving niet blijvend één godsdienst bevoordelen. Herhaaldelijk is al gebleken dat slechte voorwaarden voor de godsdienstbeleving van een bepaalde groep, discriminatie door derden stimuleert. Het gaat vaak ongemerkt. Wanneer voor een groep geen voorwaarden worden geschapen moeten ze er steeds om vragen. Zij zijn dan voortdurend de vragenden, die daarmee inbreken op dat wat we gewend zijn. Dit kan als vervelend en lastig worden ervaren, wat een negatief beeld geeft van de groep waarbij de vrager hoort, moslims, joden, hindoes. De democratische eerlijkheid vraagt ons om ook met de vrije dagen open en gelijkwaardig om te gaan.
Ik zou het prima vinden om alleen eerste Kerstdag vrij te hebben en nog eens over de vrije Hemelvaartsdag na te denken. Want dan ga je toch 's avonds naar de kerk. Pasen en Pinksteren vallen al op een zondag, waardoor de tweede feestdagen gemakkelijk ingeruild kunnen worden voor bijvoorbeeld een nationale vrije dag voor een islamitische, hindoestaanse en joodse feestdag. Ook zouden we bereid kunnen zijn om op elkaars feestdagen te werken of elkaars diensten over te nemen.
Pas dan krijgt de gedachte een eerlijke kans om de aanwezigheid van meerdere geloven als een verrijking voor de samenleving te ervaren. Zolang de nationale vrije dagen niet echt democratisch zijn geregeld, zal het lastige de overhand houden en de positieve verwachting en beleving van een kleurrijke samenleving in de weg staan.
Corry Nicolay is voorzitter van het Platform Levensbeschouwing in Kleurrijk Fryslân.