‘Een kwart van de Nederlandse bevolking scoort hoog bij meting spiritualiteit’, kopt een artikel wat wil aantonen dat spiritualiteit zonder meer positief is.
Dat zou mooi zijn. Maar de werkelijkheid is anders. Spiritualiteit, bedoeld als de manier waarop mensen hun geloof of levensovertuiging beleven is geen garantie voor enkel positieve warmte. Het blijft altijd een keuze van mensen, en dus ook de verantwoordelijkheid van mensen, hoe zij omgaan met de warmte van spiritualiteit.

Wanneer de spirituele warmte enkel aan de eigen groep is voorbehouden, kan het ontzettend verkeerd gaan. Dan worden positieve tekens misvormd en misbruikt. Dan schilderen mensen bijvoorbeeld in Dokkum, hakenkruizen in de omgeving van het Asielzoekerscentrum en een Jodenster op een fietspad. Dan is de oorspronkelijke betekenis van deze tekens, namelijk warmte voor alle mensen, opgesplitst in warmte voor de eigen groep en haat naar anderen.

Hierop wijst de Swaslika, het kruisteken wat boven de huiskamerdeur hangt van pandita Bea Ramai. Zij is Hindoestaans priesteres en in haar huis hangt de sfeer van Divali. Ze geeft me een mooie Divali-kaart waarop het Goddelijke Licht van warmte voor alle mensen is uitgebeeld onder het prikkelende Swaslika-kruisteken. Het eeuwenoude Indiase kruisteken vertelt dat het Licht weldadige warmte wil geven aan alle mensen die op aarde leven. Het is een opdracht voor Hindoestaanse gelovigen, om dit in hun leven uit te dragen naar alle mensen.

Pandita Ramai vertelt met pijn in haar ogen hoe Hitler dit kruisteken heeft ‘aangepast’ door de haakjes van rechts naar links te buigen. Hierdoor ontstond het hakenkruis, een gruwelijk kruis met positieve warmte voor de eigen groep mensen en met negatieve warmte in de vorm van vernietigende haat voor een andere groep mensen, de Joden.

Het ligt dicht het bij elkaar: de warmte van de positieve kracht voor alle mensen van een oorspronkelijk teken en de warmte van de negatieve kracht die ontstaat wanneer het in verkeerde mensenhanden van betekenis verandert naar zelfverheerlijking en haat voor derden.

Net zo het Joodse Davidsschild. Het schild in de vorm van een ster, Davidsster genoemd, wijst op de betekenis van warmte en op de bescherming van Goddelijke Almacht tegen donkere en duistere machten en tijden. Daarop mag je als mens vertrouwen en dat dien je te delen met al je medemensen. Hoe dit teken misbruikt is tot Jodenster, behoeft geen uitleg. De beelden van de vernietigingskampen uit de Tweede Wereldoorlog getuigen daar nog van.

Spirituele warmte die zich niet richt op alle medemensen, kan groepen mensen tegen elkaar uitspelen en verworden tot haat naar buitenstaanders. De traditionele manieren om hiermee om te gaan zijn vervolging, onderdrukking, discriminatie, vermijding, etnische zuivering en oorlog.

Het nadenken over de uitwerking van spiritualiteit is daarom belangrijk tijdens het Hindoestaanse Divalifeest op12 november, het Islamitische Aid el Fitr/Seker Bayramifeest van 14-16 november, het Joodse Chanoekafeest van 8-15 december, het Chinese feest van de Zonnewende op 22 december en het Christelijke Kerstfeest op 25-26 december.

Spiritueel worden mensen geprikkeld om zich op feest- en gedenkdagen steeds weer opnieuw te bezinnen op de bedoeling en de beleving van de spiritualiteit, van de eigen levensovertuiging. Mensen zouden elkaar ook bewust moeten opgeroepen om op hun hoede te zijn voor het eenzijdig fundamentele denken, waardoor deze warmte zich tegen andersdenkenden kan keren.

Ik geloof dat veel inwoners van Nederlandse deze vorm van spiritualiteit een warm hart toe dragen en zich hiervoor warm willen maken.

Corry Nicolay is predikant en voorzitter van het Platform Levensbeschouwing in Kleurrijk Fryslân.