Vindt u ook dat Friezen koppig zijn, jongeren lastig en buitenlanders gemakzuchtig? Of vindt u dat Moslims onze samenleving bedreigen en zwarte mensen onze normen en waarden maar aan hun laars lappen? Op dit alles kan heel verschillend worden gereageerd. De één vindt het voorbeelden van negatieve discriminatie en noemt het vooroordelen. De ander ervaart één van deze uitdrukkingen als waarheid, als lastig en bedreigend. Weer anderen twijfelen aan het waarheidsgehalte van deze uitspraken en vragen zich af wat er nu wel en niet van waar is. Wanneer deze uitspraken goed worden bekeken, blijken ze allemaal in het meervoud te staan. Het gaat niet over één mens, maar over een hele groep van hetzelfde 'soort' mensen. Als mensen dan een Fries koppig noemen, komt dit voort uit de algemene gedachte dat Friezen koppig zouden zijn. Je spreekt dan van een 'karikatuur', waarmee wordt bedoeld dat koppigheid een 'karaktertrek' van Friezen zou zijn. Onzin natuurlijk, want Friezen zijn onderling net zo verschillend als iedere andere bevolkingsgroep. De één is gemoedelijk, de ander vol humor en een derde kan inderdaad best koppig zijn. Aan zo'n uitspraak over Friezen til ik niet zo zwaar en eigenlijk moet ik erom grinniken.

Anders wordt het wanneer zo'n algemene beeld zonder meer negatieve beelden verspreid. Bijvoorbeeld dat Moslims bedreigend zijn en jongeren lastig. Dan moeten moslimse jongeren wel heel lastig en bedreigend zijn ... Op deze wijze wordt een negatief beeld neergezet van mensen die onze plaatsgenoten, buren en ouders van vrienden van onze kinderen zijn. Wanneer de televisie dan beelden van enkele agressieve zwarte jongeren laat zien denken we: Zie je wel'. Wanneer de omroep vervolgens een documentaire over enkele agressieve radicale Moslims toont, wordt de angst voor de dreiging van de Islam in Nederland behoorlijk gevoed.

Wanneer mensen mij vanuit zulke angsten benaderen, begrijp ik hen, maar betreur het ook. Want het is zwaar om met angst te leven. En het is zo jammer wanneer mensen niet verder denken na zo'n negatief programma. Want bij de vraag naar eigen ervaringen, gaan mensen vaak vertellen over hun contacten met moslims en zwarte mensen die positief blijken te zijn. De mensen die ze kennen blijken dan anders te zijn dan het negatieve beeld doet verwachten.

Een algemeen negatief beeld doet mensen te kort en drukt hen een stempel op. En dat is voor de betrokkene moeilijk om mee om te gaan. Als mensen namelijk slecht over je denken en zonder meer voor jou of je geloof op hun hoede zijn, kun je het in hun ogen haast niet goed doen. Alles wordt dan negatief uitgelegd. Je kunt het gewoon niet goed doen.

Herhaaldelijk blijkt, wanneer mensen elkaar leren kennen blijkt koppigheid en agressie geen karaktertrek van een bepaald volk, geloof of ras te zijn. Bij elk volk, bij elk geloof en bij elk ras komen koppige, agressieve en lastige mensen voor. Net zoals we bij elk volk, bij elk geloof en bij elk ras goedwillende, vredelievende en sympathieke mensen ontmoeten.

Corry Nicolay is predikant interreligieuze communicatie.